Anders werken aan wonen
Nederland staat voor een complexe woonopgave. Hoe kan deze uitdaging duurzaam, inclusief én vanuit de huidige en toekomstige woonbehoeften worden aangepakt?
De Nederlandse woningmarkt zit op slot. Het woningaanbod is te eenzijdig, de huizenprijzen rijzen de pan uit en de doorstroming is gestokt. Het vinden van een geschikte én betaalbare koop- of huurwoning is voor steeds meer groepen in de samenleving onmogelijk geworden. De oplossing wordt nu vooral gezocht in het zo snel en veel mogelijk bijbouwen. Dat is, zo wordt steeds duidelijker, niet de enige en meest wenselijke manier om de woonopgave aan te pakken.
Via de Open Oproep Anders werken aan wonen wordt in 15 projecten door interdisciplinaire coalities gewerkt aan vernieuwende perspectieven, strategieën en oplossingen voor de woonbehoeften in Nederland. Dat gebeurt via ontwerpend onderzoek en op verschillende schaalniveau’s, De coalities worden gevormd door ontwerpers, overheden, organisaties, deskundigen en burgers.
Via de Open Oproep Anders werken aan wonen wordt in 15 projecten door interdisciplinaire coalities gewerkt aan vernieuwende perspectieven, strategieën en oplossingen voor de woonbehoeften in Nederland. Dat gebeurt via ontwerpend onderzoek en op verschillende schaalniveau’s, De coalities worden gevormd door ontwerpers, overheden, organisaties, deskundigen en burgers.
kennis
Essay: Anders blijven werken aan wonen
Meer dan voorheen moeten architecten zich politiek positioneren en één van de manieren om dat te doen is door voorbij de status quo van de woningmarkt te ontwerpen. In business-as-usual ruimtelijke ontwikkelingen is hier doorgaans weinig ruimte voor. De mogelijkheden om tot nieuwe modellen, methoden, materialen en ontwerpen te komen zijn daardoor beperkt. De Open Oproep Anders werken aan wonen bracht hier enigszins verandering in door veertien interdisciplinaire coalities de ruimte te geven om buiten de gebaande paden te treden.
meer
Anders werken aan wonenmeer
Podcast: Anders werken aan wonen
In de tweede aflevering van de podcast De nieuwe ruimte praten we over de woonopgave: Anders werken aan wonen. Chris van Langen gaat in gesprek met vertegenwoordigers van twee projecten die via de Open Oproep Anders werken aan wonen tot stand zijn gekomen: Learning from Germany en KIEM: Proeftuin Boerhaavewijk.
meer
Anders werken aan wonenmeer
Essay: Laat ons anders werken aan wonen
Met de Open Oproep Anders werken aan wonen riep het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie coalities van partijen op om ontwerpend onderzoek te doen naar andere bouwmethoden, woontypologieën, wijktransformaties, eigendomsmodellen en organisatievormen. Vijftien projecten werden geselecteerd. Uit de ambities van deze projecten valt een aantal thematische focuspunten te destilleren.
meer
Anders werken aan wonenmeer
Kader van verwantschap
René Boer en Mark Minkjan keken in een breder perspectief naar anders werken aan wonen in binnen- en buitenland. In het Kader van verwantschap zetten zij vijftien voorbeeldprojecten op een rij.
meer
Anders werken aan wonenmeer
projecten
Buurtschap fabricage
Bedrijventerreinen kunnen volgens Dividual worden getransformeerd naar woon-werkmilieus zonder gebouwen te slopen. Naast slimme stedenbouwkundige herindeling rond milieucategorieën, logistiek en groenstructuur, steunt hun transformatiestrategie op het hergebruiken en uitbreiden van bestaande gebouwen met biobased modulaire toevoegingen.
De wooncoöperatie: Learning from… Germany
De wooncoöperatie wordt in Nederland nog vaak gezien als een idealistisch alternatief. Het onderzoek van Marieke Kums en Carolin Koopmann plaatst Nederlandse naast Duitse vormen van collectief wonen en laat juist de pragmatiek zien: voor elke woonwens, portemonnee en lokale context is een passende ontwikkelvorm, eigendomsopzet, organisatiemodel en architectuur te bedenken.
Woonlandschappen
Nederland kent een groot tekort aan woningen, de biodiversiteit staat onder druk en de landbouw moet veranderen. Tegelijkertijd groeit het verzet tegen buitenstedelijke grootschalige woningbouw. Studio Marco Vermeulen laat echter zien dat zorgvuldig ontwerp van natuurinclusieve, collectieve woonvormen op gronden die nu voor veeteelt worden gebruikt, juist zorgt voor natuurontwikkeling.
Crossing borders – door anders te werken aan wonen
Binnenstedelijke bedrijventerreinen zijn veelal verrommelde en veronachtzaamde gebieden, die tegelijkertijd de potentie hebben om gradueel te ontwikkelen tot gevarieerde stadsbuurten waarin ook met plezier gewoond wordt. VOIDS en Endeavour stellen deze potentie op scherp met workshops waarin ook de moeilijke vragen aan bod komen: hoe worden deze buurten een goed functionerend stuk stad, voor bewoners en voor ondernemers?
KIEM: Proeftuin Boerhaavewijk
Werken in en vanuit een buurt, rustig banden opbouwen met buurtbewoners en de tijd nemen om naar hun inzichten en ideeën te luisteren zijn een aantal basisprincipes van de Living Lab-methodiek. Met deze aanpak proberen AP+E en studio dmau het verschil te maken in de herontwikkeling van een naoorlogse stadswijk in Haarlem. Zo vormt de 100+ ideeënkaart een praktische manier om het bewonersperspectief te verbinden en de beleidsambities van de Gemeente Haarlem in de planvorming te verankeren.
Ruimtegenoten
De oplossing van de wooncrisis ligt deels in efficiënter gebruik van bestaande woonruimte. Ruim behuisde ouderen kunnen vaak kleiner wonen op een manier die beter past bij hun situatie. Zo komt ruimte vrij voor anderen. Atelier van Berlo onderzoekt hoe woonwensen, buurtbinding, zorgbehoeften en levensloopbestendigheid kunnen samenkomen. Ze ontwikkelden strategieën voor een veelvoorkomend Nederlands bouwblok van rijtjeswoningen waardoor 55-plussers in hun eigen buurt kunnen blijven wonen.
Designing Solidarity – Rethinking Squatting Practices in a Fragmented Housing Movement
Nog altijd bestaan leegstand en woningnood naast elkaar. Mokum Kraakt combineert de praktische kennis en hands-on mentaliteit van de kraakbeweging met een nieuwe beeldtaal en instrumenten, zoals een online leegstandsmelder. Hiermee maken ze het ook voor een nieuwe generatie mogelijk om vrije ruimte toe te eigenen voor wonen en (sub)cultuur.
Woonstroom, woonculturen in beweging
De Nederlandse bevolking is diverser is geworden, maar woonplattegronden zijn steeds meer op elkaar gaan lijken. Studio Stad analyseert wereldwijd de diversiteit van woonculturen, en brengt die terug tot eenvoudige elementen die een standaard modulewoning kunnen verrijken. Het onderzoek honoreert de diversiteit van woonculturen én de rationaliteit van de woningbouwmachinerie.
Drijvend bouwen
Op grote schaal wonen op het water vraagt om meer dan ‘heel veel drijvende woningen’. Posadmaxwan onderzoekt nieuwe financieringsmodellen, infrastructuur en vormen van publieke ruimte die drijvende wijken tot een complete stad kunnen maken. Hun handboek toont daarbij aan wat het oplevert om waterberging, natuurontwikkeling en woningbouw op een efficiënte manier te combineren en optimaal te profiteren van onze waterrijke omgeving.
De zachte kaart van Oostenburg, Hoogstedelijk samenleven in de praktijk
In de dure, dichtbebouwde en nieuwgebouwde ontwikkelprojecten in de grote steden ontstaan thuisgevoel en buurtcohesie niet vanzelfsprekend. Urhahn en stadspsycholoog Sander van der Ham brengen de ervaringen en wensen van allereerste bewoners direct in kaart, om samenleven in hoge dichtheden beter te begrijpen en om lessen te trekken voor een stedenbouw die toe-eigening en eigenaarschap uitnodigt.
In plak ûnder de sinne
Vaak worden er voor kleine dorpen, in Friesland en elders in het land, uitbreidingsplannen gemaakt die niet optimaal voortborduren op het bestaande dorpsleven. Polyfern hoopt met een nieuwe handleiding en zogenaamde ‘dorpsdokters’ de zeggenschap bij de dorpsbewoners te leggen, en gebruik te maken van hun ideeën, inzichten én grondposities voor een geleidelijke en evenwichtige dorpsontwikkeling.
Commons in Noord
Het tijdelijke gebruik van stedelijke tussenruimte wordt vaak gevierd, maar praktisch nooit bestendigd in langetermijnontwikkelingen. Na tien jaar tijdelijke aanwezigheid in Amsterdam-Noord probeert de populaire broedplaats De Ceuvel te overleven door het gebruikelijke blanco canvas van de tenderprocedure te bevragen. In plaats daarvan willen ze voortbouwen op het bestaande en bewoners en natuur in de buurt zeggenschap te geven.
Building a healthy lifestyle
De wooncrisis is steeds sterker verbonden met een gezondheidscrisis. Venhoevencs architecture+urbanism laat zien hoe (her)ontwerp van de woonomgeving sterk kan bijdragen aan lichamelijke gezondheid, geestelijk welzijn en sociale verbinding. Investeringen in deze ontwerpkeuzes drukken zorgkosten. Het bureau ontwikkelde een toolbox met principes voor een leefomgeving die een gezonde leefstijl bevordert.
Kansen voor het Community Land Trust model in Nederland
In een wooncrisis zijn prijsopdrijving en gebrek aan zeggenschap aan de orde van de dag. And The People meent dat het in het buitenland al populaire Community Land Trust-model een fundamenteel alternatief kan bieden. Door het eigenaarschap van zowel de grond als gebouwen in handen van de gemeenschap te plaatsen, kan grip op toekomstige ontwikkelingen worden gehouden.